Jaskra objawy – jak rozpoznać pierwsze sygnały choroby i co oznaczają

Jaskra bywa nazywana „cichym złodziejem wzroku”. To podstępna choroba oczu, która przez wiele lat może rozwijać się bez żadnych wyraźnych sygnałów, stopniowo i nieodwracalnie uszkadzając nerw wzrokowy. Kiedy pojawiają się pierwsze objawy, często jest już za późno na odzyskanie utraconej części widzenia. Dlatego kluczowa jest świadomość, na co zwracać uwagę, oraz regularne badania profilaktyczne. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest jaskra i jak rozpoznać jej pierwsze symptomy.

Czym jest jaskra i dlaczego jest groźna?

Jaskra (łac. glaucoma) to grupa chorób oczu, których wspólną cechą jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki. Nerw wzrokowy jest jak kabel łączący oko z mózgiem – przekazuje informacje wizualne, które mózg interpretuje jako obraz. Jego zniszczenie prowadzi do powstawania ubytków w polu widzenia, a w zaawansowanym stadium może skutkować całkowitą i nieodwracalną ślepotą.

Głównym, choć nie jedynym, czynnikiem ryzyka jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. W zdrowym oku ciecz wodnista, która odżywia jego struktury, jest stale produkowana i odprowadzana, utrzymując prawidłowe ciśnienie. W jaskrze proces ten jest zaburzony, co prowadzi do wzrostu ciśnienia i ucisku na delikatne włókna nerwu wzrokowego.

Najczęstsze objawy jaskry – na co zwracać uwagę?

Objawy jaskry zależą od jej rodzaju. Dwie najczęstsze formy choroby dają zupełnie inne symptomy, co przedstawia poniższa tabela.

Jak widać, najczęstsza postać jaskry jest wyjątkowo podstępna, podczas gdy ostry atak daje bardzo gwałtowne i niepokojące objawy.

Jak widzi osoba z jaskrą? – zmiany w polu widzenia

Najbardziej charakterystyczną zmianą w przebiegu jaskry jest stopniowa utrata pola widzenia. Proces ten zaczyna się od obwodu, co pacjenci rzadko zauważają w codziennym życiu. W miarę postępu choroby pole widzenia coraz bardziej się zawęża, co określa się mianem „widzenia tunelowego”. Osoba z zaawansowaną jaskrą widzi wyraźnie tylko to, co znajduje się w centrum, jakby patrzyła przez wąską rurkę.

Taki stan znacząco utrudnia funkcjonowanie – pacjent potyka się o przedmioty, ma problemy z poruszaniem się w tłumie, a prowadzenie pojazdów staje się niemożliwe. W końcowym etapie zanika również widzenie centralne, co prowadzi do całkowitej ślepoty.

Czynniki ryzyka i przyczyny powstawania jaskry

Chociaż dokładna przyczyna jaskry nie jest w pełni poznana, zidentyfikowano kluczowe czynniki, które zwiększają ryzyko jej rozwoju:

• Wiek: Ryzyko rośnie znacząco po 40. roku życia.
• Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe: To najważniejszy czynnik ryzyka.
• Genetyka: Jaskra jest chorobą dziedziczną. Jeśli w rodzinie występowały przypadki jaskry, ryzyko zachorowania jest kilkukrotnie wyższe.
• Choroby współistniejące: Cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, migreny, zaburzenia krążenia.
• Wysoka krótkowzroczność.
• Cienka rogówka.
• Długotrwałe stosowanie sterydów.

Jak diagnozuje się jaskrę? – badania i rozpoznanie

Podejrzenie jaskry wymaga przeprowadzenia kompleksowej diagnostyki okulistycznej. Pojedynczy pomiar ciśnienia w oku jest niewystarczający. Pełne badanie w kierunku jaskry obejmuje:

• Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria).
• Badanie dna oka: Lekarz ocenia wygląd tarczy nerwu wzrokowego, szukając charakterystycznych dla jaskry uszkodzeń.
• Badanie pola widzenia (perymetria): Sprawdza, czy w polu widzenia pacjenta nie ma ubytków.
• Badanie OCT (optyczna koherentna tomografia): Precyzyjnie mierzy grubość włókien nerwowych siatkówki, pozwalając na wykrycie zmian na bardzo wczesnym etapie.
• Gonioskopia: Ocena kąta przesączania, czyli miejsca, gdzie odpływa ciecz wodnista z oka.

Regularne kontrole okulistyczne po 40. roku życia to najlepszy sposób na wczesne wykrycie choroby.

Leczenie jaskry – jak wygląda i czy jest skuteczne?

Należy jasno podkreślić: jaskra jest chorobą nieuleczalną. Uszkodzeń nerwu wzrokowego nie da się cofnąć. Celem leczenia jest zatrzymanie lub spowolnienie postępu choroby i ochrona pozostałego widzenia. Terapia polega głównie na obniżaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego i jest prowadzona do końca życia.

Dostępne metody leczenia to:

• Leczenie farmakologiczne: Stosowanie kropli do oczu, które zmniejszają produkcję cieczy wodnistej lub ułatwiają jej odpływ.
• Zabiegi laserowe (np. SLT, irydotomia): Poprawiają drożność dróg odpływu cieczy.
• Leczenie chirurgiczne: Stosowane w zaawansowanych przypadkach, polega na wytworzeniu nowej drogi odpływu płynu z oka.

Skuteczność leczenia zależy od wczesnego wykrycia choroby i systematyczności pacjenta w stosowaniu się do zaleceń lekarza.

Życie z jaskrą – codzienne wyzwania i profilaktyka

Życie z diagnozą jaskry wymaga dyscypliny i regularnej współpracy z okulistą. Pacjent musi pamiętać o codziennym zakraplaniu oczu i regularnych wizytach kontrolnych. Utrata części pola widzenia może wpływać na codzienne czynności, takie jak czytanie czy prowadzenie samochodu.

Najważniejszą formą profilaktyki jest wczesne wykrywanie. Każda osoba po 40. roku życia, a zwłaszcza te z grupy ryzyka, powinna przynajmniej raz na dwa lata poddawać się pełnemu badaniu okulistycznemu w kierunku jaskry. Wczesna diagnoza to jedyna szansa na ocalenie wzroku.

Jaskra – najczęstsze pytania pacjentów

Follow me!