Skuteczne sposoby na jęczmień w oku i powiece – jak sobie radzić?

Bardzo wiele osób przynajmniej raz w życiu zaobserwuje u siebie jęczmień na oku. O tym, jak popularna jest to dolegliwość, najlepiej świadczy fakt, że… zwyczajowo każde ropne zgrubienie na powiece nazywane bywa właśnie jęczmieniem. Takie ujednolicenie nie jest prawidłowe, ponieważ formę guzka może przyjmować również gradówka, dlatego w artykule analizujemy, jak rozróżnić te zmiany, a także w jaki sposób należy sobie radzić z miejscowym zakażeniem powieki.

Jęczmień oka – podstawowe informacje

Jęczmień to ostry stan zapalny gruczołów znajdujących się w powiekach. Najczęściej wywołuje go gronkowiec, choć niektóre źródła wskazują również na paciorkowce jako przyczynę zakażenia. Stan zapalny może rozwinąć się w trzech rodzajach gruczołów: gruczołach Molla, gruczołach Zeissa lub gruczołach Meiboma. Pierwsze z nich nazywane są również gruczołami rzęskowymi i odpowiedzialne są za wydzielanie potu, który następnie – poprzez mieszki włosowe rzęs – wydzielany jest na skórę powiek. W gruczołach Zeissa produkowany jest łój, odpowiedzialny za natłuszczenie i nawilżenie rzęs.

Gruczoły Meiboma – zwane również tarczkowymi, ze względu na usytuowanie w tarczkach, czyli strukturach utrzymujących kształt powiek – również odpowiedzialne są za produkcję łoju, jednak w tym przypadku wydzielina ta wchodzi w skład filmu łzowego. Dzięki obecności tłuszczu jest on bowiem mniej odporny na odparowywanie i wysychanie, a powierzchnia rogówki zostaje lepiej nawilżona. Jeśli zakażenie bakteryjne obejmuje dwie pierwsze z wymienionych struktur – mamy do czynienia z jęczmieniem zewnętrznym, natomiast w przypadku nadkażenia gruczołów Meiboma, pojawia się jęczmień wewnętrzny.

Jęczmień na powiece – objawy

Gruczoły Molla, Zeissa i Meiboma występują zarówno w górnych, jak i dolnych powiekach – z tego względu u jednych pacjentów występuje jęczmień pod okiem, a u innych zgrubienie pojawia się nad szparą powiekową. Podstawowym objawem stanu zapalnego jest pojawienie się na powiece bolesnego zgrubienia z ropą. Skóra wokół czopa jest zaczerwieniona, obrzęknięta i cieplejsza. Pacjent może odczuwać ból oka i swędzenie. Jęczmień sam w sobie nie powoduje żadnego zaburzenia widzenia, jednak dyskomfort związany z pojawieniem się ropnej zmiany na powiece może skutkować nieprzyjemnymi dolegliwościami, takimi jak podrażnienie czy łzawienie. Jeśli ropny guzek pojawia się po wewnętrznej stronie powieki, jest dużo trudniejszy do zaobserwowania – pacjent często nie jest w stanie samodzielnie dostrzec zmiany i dopiero lekarz okulista może potwierdzić, że faktycznie jest to jęczmień. Oko może stać się wówczas zaczerwienione, a pacjent odczuwa ból, obrzęk powieki, kłucie i drażnienie.

Jęczmień na oku – leczenie

Miejscowy stan zapalny powiek może ustąpić samoistnie, bez żadnych działań ze strony pacjenta, w ciągu kilku – kilkunastu dni. Jednak dokuczliwość ropnego guzka sprawia, że większość osób szuka odpowiedzi na pytanie: co na jęczmień? i chce jak najszybciej pozbyć się dolegliwości. Wśród domowych metod leczenia zaleca się zwłaszcza sterylne ciepłe okłady oraz wykonywanie delikatnego masażu powieki – koniecznie w kierunku szpary powiekowej. Istnieje szansa, że lekkie rozgrzanie chorego miejsca przyczyni się do rozszerzenia kanałów i w połączeniu z masażem pozwoli na odblokowanie zaczopowanych ujść gruczołów. Natomiast absolutnie nie wolno wyciskać ani przekłuwać powstałej zmiany – nawet jeśli ropny czop jest mocno widoczny i wystaje ponad powierzchnię skóry. Jakiekolwiek interwencje związane z nacięciem czy przekłuciem guzka może podjąć wyłącznie lekarz, ponieważ próba samodzielnego oczyszczenia zmiany stwarzają ogromne ryzyko, że stan zapalny rozszerzy się na okoliczne tkanki.

Istnieją również sytuacje, w których wskazana jest pilna wizyta u okulisty. Dzieje się tak w sytuacji, gdy oko jest mocno zaczerwienione, pojawiają się zaburzenia widzenia, a nawet stan podgorączkowy. Te objawy mogą wskazywać na fakt, że stan zapalny rozszerzył się na sąsiednie tkanki, poza jęczmień. Leczenie zmiany warto podjąć również wtedy, gdy utrzymuje się ona dłużej niż kilkanaście dni i jest uciążliwa. Okulista po zbadaniu oka zapisze maści z antybiotykiem, a jeśli będzie to konieczne, oczyści guzek chirurgicznie, aplikując wcześniej miejscowe znieczulenie.

Czy jęczmienia można uniknąć?

Zdarza się, że jęczmień w oku towarzyszy niektórym schorzeniom – jego występowaniu może sprzyjać m.in. trądzik różowaty oraz cukrzyca. Bardziej podatne na różnego rodzaju zakażenia, w tym również w okolicach oczu, mogą być osoby z osłabioną odpornością. Jednak w wielu przypadkach pacjenci mogą zminimalizować ryzyko wystąpienia jęczmienia oraz jego nawrotów. Kluczowe okazuje się zachowanie higieny – zdecydowanie warto wyrobić w sobie dobre nawyki, tj. uniknąć dotykania okolic powiek brudnymi rękami, a także powstrzymać się od pocierania oczu. Na dłoniach można bowiem przenieść wiele bakterii chorobotwórczych, w tym gronkowce i paciorkowce. Z tego samego względu tak ważne okazuje się również bezwzględne przestrzeganie obowiązku mycia rąk podczas zakładania i zdejmowania soczewek kontaktowych. Wszyscy pacjenci powinni dbać o czystość brzegów powiek, a osoby nakładające makijaż muszą pamiętać dodatkowo o jego dokładnym zmywaniu, a także o regularnym czyszczeniu akcesoriów do nakładania kosmetyków.