Trabekulektomia – na czym polega i jak przebiega zabieg?

Trabekulektomia to obecnie jeden z najbardziej powszechnych i skutecznych zabiegów stosowanych w leczeniu jaskry. Na czym polega i jakie są efekty przeprowadzenia tego rodzaju operacji? Czy istnieją przeciwwskazania do jej wykonania? Najważniejsze informacje przedstawiamy w poniższym artykule.

Czym jest jaskra? Przyczyny i objawy choroby

Jaskrę definiuje się jako postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego, przeważnie wynikające z wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dochodzi wówczas do tzw. jaskry prostej. Jako przyczynę jaskry wąskiego kąta zwykle wskazuje się natomiast zaburzenie kąta przesączania – utrudniony odpływ cieczy wodnistej powoduje bowiem zwiększenie ciśnienia w oku. Jaskra PEX wynika z kolei ze zmian pojawiających się w obrębie soczewki.

W przypadku jaskry stopniowe obumieranie nerwu wzrokowego prowadzi do zauważalnych ubytków w polu widzenia. Pacjent cierpiący na to schorzenie początkowo traci obrzeża pola widzenia, jego ostrość, a ponadto dostrzega mroczki lub tęczowe koła. Do najczęstszych objawów jaskry zalicza się także światłowstręt, często łzawienie oczu i utrudnioną adaptację wzroku do ciemności.

W celu rozpoznania jaskry okulista sprawdza pole widzenia oraz wykonuje badanie komputerowe tarczy nerwu wzrokowego HRT, a ponadto badania włókien nerwowych GDX.

Operacja na jaskrę – przebieg zabiegu

Pacjenci, u których specjalista zdiagnozuje jaskrę prostą, mogą zdecydować się na leczenie operacyjne. Trabekulektomia (nazywana również operacją przeciwjaskrową) to najpopularniejszy zabieg – jego celem jest wytworzenie sztucznej przetoki umożliwiającej odpływ wody ze środka oka. Wskazaniami do wykonania operacji są jaskra oraz brak kontroli progresji uszkodzenia nerwu przy stosowaniu leków.

W trakcie operacji (wykonywanej w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym) lekarz wycina niedrożny fragment beleczkowania i kanału Schlemma (za pomocą lasera lub metodą chirurgiczną). W konsekwencji powstaje nowa droga odpływu cieczy wodnistej, która jednocześnie stanowi połączenie komory przedniej oka z przestrzenią podspojówkową. W górnej części oka powstaje natomiast pęcherzyk filtracyjny. Chirurg okulista tworzy otwór odpowiedniej wielkości, dzięki czemu z oka wydostaje się jedynie niezbędna ilość cieczy.

Największe zalety trabekulektomii to przede wszystkim wygoda pacjenta – zabieg na jaskrę trwa krótko, jest bezbolesny i wykonuje się go w trybie ambulatoryjnym. Przed przeprowadzeniem operacji konieczne jest zgłoszenie się na wizytę kwalifikacyjną oraz wskazane przez lekarza badania.

Efekty zabiegu trabekulektomii

Opisywany zabieg na jaskrę skutkuje obniżeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego, a w konsekwencji zatrzymaniem postępowania choroby. U większości pacjentów po trabekulektomii możliwe staje się długotrwałe kontrolowanie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, choć w niektórych przypadkach wymagane jest stosowanie leków.

Warto ponadto podkreślić, że operacja na jaskrę nie wpływa na przywrócenie lub poprawienie wzroku.

Operacja jaskry – możliwe powikłania

Wystąpienie powikłań po zabiegu jest zależne zarówno od rodzaju jaskry, jak i od doświadczenia chirurga przeprowadzającego operację. Po trabekulektomii przeważnie pojawiają się niepożądane skutki uboczne w postaci zmętnienia soczewki, zakażenia czy krwawień. Niejednokrotnie u pacjentów obserwuje się również hipotonię, czyli często przewlekłe, zbyt niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Powikłania po operacji jaskry dotyczą także osób młodych i pacjentów, których oczy były już wielokrotnie poddawane zabiegom. W takiej sytuacji istnieje ryzyko powstania nadmiernego bliznowacenia pęcherzyka filtracyjnego, powodującego zamknięcie stworzonej w czasie operacji drogi odpływu cieczy wodnistej. Lekarz decyduje wtedy o podawaniu leków hamujących nadmierne bliznowacenie (zawierają one mitomycynę).

W niektórych przypadkach trabekulektomia nie okazuje się ostatecznym rozwiązaniem problemów z jaskrą – wówczas może być konieczne przeprowadzenie kolejnych zabiegów.

Zalecenia po zabiegu na jaskrę

Bezpośrednio po zakończeniu trabekulektomii oko pacjenta zostaje zasłonięte, co pozwala uniknąć powstania urazów. Dla bezpieczeństwa pacjent przez jakiś czas zostaje w placówce, tak aby lekarz mógł skontrolować stan oka po zabiegu oraz sprawdzić, jakie jest ciśnienie wewnątrzgałkowe. W przypadku braku zauważenia nieprawidłowości, pacjent może wrócić do domu.

Przez kilka następnych dni zaleca się zrezygnowanie z wysiłku i ograniczenie aktywności. Istotna jest także dbałość o ochronę gałki ocznej, nie powinno się między innymi pocierać oka czy narażać go na uderzenia.

W kolejnych tygodniach i miesiącach po zabiegu pacjent musi znajdować się pod stałą opieką okulisty, co umożliwi kontrolowanie stanu gojenia się oka, ogólnego stanu wzroku, rozwoju choroby i poziomu ciśnienia wewnątrz oka. Należy też pamiętać o regularnym stosowaniu przepisanych leków i przestrzeganiu zaleceń lekarza.